Chương trình Thị thực Vàng mang đến cho giới siêu giàu cơ hội “mua” quyền cư trú châu Âu ngay cả khi không cần thay đổi nơi ở. Các chương trình định cư châu Âu năm 2023 (gồm Thị thực Vàng Hy Lạp, Thị thực Vàng Bồ Đào Nha, Đầu tư – Định cư Ireland…) còn cung cấp cơ hội tự do du lịch và công tác đến 27 nước thuộc Liên minh châu Âu.
Tuy nhiên, con đường định cư này được đánh giá có thể gây ra rủi ro về an ninh, mở đường cho một số hành vi gian lận tài chính cũng như làm tăng giá bất động sản địa phương.
Do sự can thiệp của Liên minh châu Âu, từ ngày 15/02/2023, Ireland đã chính thức đóng cửa chương trình Đầu tư – Định cư. Chương trình cấp quyền cư trú Ireland thông qua một khoản quyên góp trị giá 500.000 EUR cho chính phủ; hoặc đầu tư 1 triệu EUR vào doanh nghiệp tại Ireland và duy trì trong ba năm.
Chương trình nhập cư Ireland không cấp hộ chiếu ngay từ đầu. Tuy nhiên, nhà đầu tư và các thành viên gia đình đủ điều kiện có thể nộp đơn xin quốc tịch sau năm năm cư trú tại đây.
Ireland đã đóng cửa chương trình Thị thực Vàng vào ngày 15/02/2023
Ngay vào ngày hôm sau, Bồ Đào Nha đã trở thành quốc gia châu Âu thứ hai trong tháng 02/2023 đóng lại chương trình Thị thực Vàng (Golden Visa) dành cho những người giàu có từ ngoài phạm vi châu Âu.
Tại sao Ireland và Bồ Đào Nha lại chấm dứt chương trình Thị thực Vàng?
Các quốc gia như Bồ Đào Nha, Ireland, Hy Lạp và Tây Ban Nha đã đưa ra các chương trình Thị thực Vàng (Golden Visa) để thu hút đầu tư nước ngoài sau cuộc khủng hoảng tài chính. Chương trình này đã mang về hàng tỷ USD vốn đầu tư. Bên cạnh đó, Thị thực Vàng còn được ghi nhận đã góp phần làm trẻ hóa thị trường bất động sản ở các thành phố có nhu cầu đầu tư thấp.
Tuy nhiên, từ năm 2022, Ủy ban châu Âu kêu gọi chính phủ các nước EU, trong đó có Bồ Đào Nha và Ireland, ngừng bán quyền công dân. Sau những bất ổn tại Ukraine, đã có nhiều lo ngại rằng những chương trình này đem lại nhiều rủi ro an ninh.
Tại Bồ Đào Nha, việc cấp Thị thực Vàng cho phép người nước ngoài có được giấy phép cư trú tạm thời để tiến hành các hoạt động kinh doanh. Bên cạnh đó, họ còn được miễn thị thực khi du lịch trong khối Schengen cùng với một số lợi ích khác, tùy thuộc vào một số điều kiện nhất định.
Động thái ngừng cấp Thị thực Vàng Bồ Đào Nha nhằm kìm hãm giá bất động sản tăng cao. Sự tăng giá này bắt nguồn từ việc người nước ngoài đầu tư mua bất động sản trên 500.000 EUR để có được Thị thực Vàng (Golden Visa).
Có 1.300 triệu phú đầu tư vào Bồ Đào Nha vào năm 2022
Giá thuê và bán nhà đã tăng chóng mặt ở Bồ Đào Nha
Năm 2022, hơn 50% người lao động tại đây kiếm được ít hơn 1.000 EUR (1.065 USD) mỗi tháng. Trong khi chỉ riêng ở Lisbon, giá thuê nhà đã tăng 37%. Dữ liệu từ hãng thông tấn quốc tế Bloomberg phân tích cho thấy giá nhà ở Bồ Đào Nha có mức tăng hàng năm lớn nhất trong hơn ba thập kỷ qua. Việc này vẫn diễn ra bất chấp kỳ vọng rằng lãi suất tăng sẽ làm giảm nhu cầu về bất động sản ở quốc gia phía Tây Nam châu Âu này.
Giá thuê và bán nhà ở Bồ Đào Nha đã tăng chóng mặt
“Giá bất động sản tăng là do nhu cầu từ người mua nước ngoài ngày càng tăng. Những nhà đầu tư đổ xô đến Bồ Đào Nha để tìm kiếm nơi sống có khí hậu ấm áp, chi phí sinh hoạt thấp hơn thông qua ‘Thị thực Vàng’. Đây là chương trình cung cấp giấy phép cư trú thông qua đầu tư bất động sản. Trong một báo cáo tháng 04/2022, Viện Thống kê Quốc gia Bồ Đào Nha cho biết rằng để mua nhà ở Lisbon, nhà đầu tư nước ngoài sẵn sàng trả giá gấp đôi so với người mua trong nước. Mối lo ngại về khả năng chi trả nhà ở nơi đây trở nên trầm trọng hơn chính vì lý do này.” – Bloomberg tường thuật thêm.
Bồ Đào Nha khuyến khích đầu tư ngoài khu vực Lisbon và Porto
Bồ Đào Nha quyết định chấm dứt chương trình chủ yếu do sự náo động về giá nhà tăng cao khiến nhiều người phải vật lộn để tìm chỗ ở phù hợp. Tình trạng đặc biệt phổ biến ở những thành phố lớn như Lisbon và Porto.
Giá bất động sản còn tăng lên trong những năm gần đây do người nước ngoài mua nhà hay căn hộ thứ hai để cho khách du lịch thuê thông qua các nền tảng như Airbnb.
Lương thấp, thị trường bất động sản nóng sốt. Chính sách khuyến khích người nước ngoài giàu có đầu tư và nền kinh tế phụ thuộc vào du lịch trong nhiều năm đã khiến người dân địa phương khó thuê hoặc mua bất động sản. Tỷ lệ lạm phát của Bồ Đào Nha chạm mức 8,3% đã làm trầm trọng thêm vấn đề này.
Với nỗ lực điều chỉnh nhu cầu bất động sản, vào năm 2021, Bồ Đào Nha bắt đầu hạn chế nhà đầu tư Thị thực Vàng mua bất động sản tại Lisbon và Porto và khuyến khích đầu tư ngoài khu vực này.
Điều kiện gia hạn Thị thực Vàng Bồ Đào Nha
Bồ Đào Nha sẽ không hủy bỏ Thị thực Vàng đã cấp. Nhưng, chính phủ cho biết sẽ áp dụng điều kiện gia hạn thị thực. Cụ thể là nhà đầu tư và thành viên phụ thuộc vẫn phải sử dụng bất động sản liên kết với thị thực đó làm nơi thường trú của gia đình hoặc cho thuê.
Bồ Đào Nha thu hút 6,8 tỷ EUR đầu tư nhờ chương trình định cư châu Âu từ năm 2012. Quyết định này rõ ràng là một nước đi trong tình thế khó khăn. Giá nhà đất tăng chóng mặt khiến người dân bản địa phải vật lộn để tìm chỗ ở phù hợp. Tuy đây là một quyết định tài chính không khôn ngoan, nhưng mục tiêu giải quyết vấn đề khủng hoảng nhà ở mới là điều tối quan trọng thời điểm này.
Bồ Đào Nha quy định điều kiện gia hạn Thị thực Vàng
Theo dữ liệu từ tổ chức di trú toàn cầu, ước tính có khoảng 1.300 triệu phú đầu tư vào Bồ Đào Nha vào năm 2021.
Áp lực của EU lên chương trình đầu tư – định cư Ireland
Trong khi Bồ Đào Nha đang hủy bỏ kế hoạch “chống đầu cơ giá bất động sản”, Ireland đã nhắc lại các cảnh báo của EU về tác động an ninh của các chương trình Đầu tư – Định cư. Động thái này diễn ra một năm sau khi Vương quốc Anh đóng cửa chương trình thị thực tương tự dành cho giới siêu giàu.
Chuyên gia di trú cho biết: “Xem xét thực tế, chương trình Đầu tư – Định cư của Ireland (Immigrant Investor Program – IIP) đã thu hút được khoản đầu tư hơn 1,2 tỷ EUR trong hơn một thập kỷ qua. Quyết định chấm dứt chương trình được đưa ra do những lo ngại về an ninh quốc gia.”
Điểm đáng lưu ý: Ireland đã hạn chế các nhà đầu tư Nga tham gia chương trình từ tháng 03/2022 như một phần của lệnh trừng phạt vì cuộc xung đột với Ukraine. Vào tháng 04/2022, Nghị viện châu Âu đã cảnh báo rằng chương trình này dễ bị lạm dụng về thuế. Chương trình Đầu tư – Định cư Ireland bị chi phối bởi những ứng viên giàu có đến từ Nga và Trung Quốc. Theo báo cáo trên các phương tiện truyền thông Ireland, thực tế này đã khiến các quan chức của Bộ Tư pháp khuyến nghị nên tạm dừng nhận các hồ sơ mới.
